| Hafta |
Konu |
Ön Hazırlık |
| 1) |
Giriş – Feminist Hukuk Kuramına Genel Bakış
Feminist teori ve hukuk arasındaki temel kavramlara giriş. Toplumsal cinsiyet ve patriyarka kavramlarının tanıtılması; “hukuk cinsiyet açısından tarafsız mıdır, yoksa erkek egemen midir?” sorusunun tartışılması. Hukuk dilinde kadın ve erkeğin konumuna dair ilk bakış, dersin genel çerçevesinin ve beklentilerinin açıklanması.
|
|
| 2) |
Tarihsel Perspektif – Feminizmin Dalgaları ve Hukuk
Feminist hukuk kuramının tarihsel kökenleri. Birinci dalga feminizmin (19. yüzyıl) kadınların oy hakkı ve temel hukukî eşitlik mücadelesine etkileri; ikinci dalga feminizmin (1960’lar-70’ler) kadınların hukuk eğitimine ve mesleğe katılımını artırarak feminist hukuk düşüncesinin doğuşunu nasıl tetiklediği. Örnek olaylar: Kadınların mülkiyet ve miras hakları, eğitim ve meslek edinme mücadeleleri, ilk kadın hukukçuların karşılaştığı engeller.
|
|
| 3) |
Liberal Feminist Hukuk Kuramı – Eşitlik ve Haklar
Liberal feminizmin hukuka yaklaşımı ve temel ilkeleri. Mary Wollstonecraft’tan modern dönem insan hakları savunucularına uzanan çizgide, kadınların eğitim, çalışma, oy verme gibi haklarının kazanımına yönelik hukuki reformlar ve ayrımcılık yasağı ele alınır.
|
|
| 4) |
Radikal Feminist Kuram – Patriyarka ve Hukuk
Radikal feminizmin hukuk analizine giriş. Catharine MacKinnon ve Andrea Dworkin gibi kuramcıların tezleri ele alınır: Liberal hukukun “erkek normunu” yansıttığı eleştirisi ve kadınların sistematik olarak ikincil konuma itildiği alanlar (ör. aile içi şiddet, tecavüz yasaları) tartışılır.
|
|
| 5) |
Sosyalist/Marksist Feminist Kuram – Sınıf, Emek ve Cinsiyet
Ekonomik yapı ve sınıf ilişkilerinin toplumsal cinsiyet eşitsizliğiyle kesişimi. Ücretli-emek piyasasında ve ev içi emeğin değersizleştirilmesinde kadının konumu ele alınır. Kadınların ikincil konumunu pekiştiren yasa ve politikalar (ör. düşük ücret, bakım emeğinin karşılıksız görülmesi) tartışılırken, ekonomik düzenin dönüşümü ile cinsiyet eşitliğinin sağlanabileceği tezi irdelenir.
|
|
| 6) |
Kültürel Feminist Kuram – Farklılık ve Bakım Etiği
Bu hafta, kültürel ya da farklılık feminizmi olarak adlandırılan yaklaşım ele alınır. Kadınlar ile erkekler arasında farklı ahlaki değerler ve deneyimler olduğunu, dolayısıyla hukukun bu farklılıklara duyarlı olması gerektiğini savunan kuram incelenir. Carol Gilligan’ın “Kadının Farklı Sesi" eserindeki bakım etiği ve empati vurgusu, hukuk teorisine yansımasıyla ele alınır.
|
|
| 7) |
Eleştirel Irk Feminizmi ve Kesişimsellik
Farklı kimlik kategorilerinin (cinsiyet, ırk, sınıf, etnisite, cinsel yönelim vb.) bir arada değerlendirilmesi gereğini savunan kesişimsel feminist kuram incelenir. Kimberlé Crenshaw’un geliştirdiği kesişimsellik (intersectionality) kavramı merkeze alınarak, örneğin siyah kadınların deneyimlerinin ne sadece “kadın” ne de sadece “siyah” olma üzerinden anlaşılabileceği, bu ikisinin kesişimiyle özgün bir ayrımcılık yaşandığı tartışılır.
|
|
| 8) |
Ara sınav. |
|
| 9) |
Postmodern ve Queer Hukuk Kuramları
Postmodern feminist kuramın hukuka katkıları ve eleştirileri ele alınır. Bu yaklaşım, “kadın” kategorisinin kendi içinde homojen olmadığını ve evrensel bir kadın deneyimi tanımlamanın güç olduğunu öne sürer. Judith Butler gibi kuramcıların toplumsal cinsiyetin performatif olduğu yönündeki görüşleri incelenerek hukukun cinsiyet kimliklerine dair sabit tanımlarına eleştiriler getirilir.
|
|
| 10) |
Postkolonyal ve Üçüncü Dünya Feminist Yaklaşımları
Batı-merkezli feminist teorinin eleştirisi ve küresel perspektif. Postkolonyal feminist kuram, sömürgecilik tarihinin ve küresel güç ilişkilerinin kadınların hukuki konumuna etkisini mercek altına alır. Chandra T. Mohanty’nin “Batı-dışı kadın” eleştirisi bağlamında, Batılı feministlerin üçüncü dünya kadınlarına dair monolitik “mağdur kadın” imgesi tartışmaya açılır. Farklı kültürlerde kadınların deneyimleri (ör. örtünme yasaları, geleneksel aile yapıları, yerli kadınların toprak hakları) incelenerek evrensellik ve kültürel görelilik arasındaki gerilim değerlendirilir. |
|
| 11) |
Hukukta Eşitlik ve Farklılık Tartışması
Feminist kuramın içinde klasik bir tartışma olan “aynılık vs. farklılık” ikilemi üzerinde durulur. Bu tartışma, hukukun kadınlara yaklaşımında iki uç stratejiyi somut biçimde değerlendirir. |
|
| 12) |
Feminist Yargılama ve Yargısal Karar İnceleme Yöntemleri
Bu hafta, feminist hukuk kuramının somut uygulamalara nasıl yansıyabileceğini görmek adına feminist yargılama yaklaşımı ve yargısal karar inceleme yöntemleri ele alınır. “Hakim tarafsızlığı” iddiasının gerçekte ne derece cinsiyetçi önyargılar barındırabileceği, feminist kuramın “karar yeniden yazma” (rewriting judgments) çalışmaları üzerinden tartışılır.
|
|
| 13) |
Feminist Hukuk Metodolojisi – Epistemoloji ve Eleştirel Yöntem
Bu hafta, feminist hukuk kuramının sunduğu özel araştırma yöntemi üzerinde durulur. Feminist hukuk metodolojisinin, hukuku inceleyen araştırmacının deneyimini, yaşanmışlıklarını ve duygularını da dikkate alan yapısı incelenir. Bu kapsamda, sözlü tarih, anketler, görüşmeler gibi empirik yöntemlerin yanı sıra söylem analizi, eleştirel okumalar ve niteliksel araştırma teknikleri incelenir.
|
|
| 14) |
Dijital Çağda Feminizm ve Hukukun Geleceği
Son hafta, ders boyunca tartışılan kuramsal yaklaşımların günümüz hukuk dünyasındaki izdüşümleri ve geleceğe yönelik öngörülerinin değerlendirilmesine ayrılır. Özellikle son yıllardaki #MeToo hareketi ve benzeri küresel feminist dalgaların hukuk üzerindeki etkileri incelenir. Cinsel taciz ve saldırı vakalarının görünürlük kazanmasıyla birlikte, işyerinde taciz yasalarının ve ceza hukuku uygulamalarının feminist hukuk kuramı ışığında nasıl dönüşebileceği tartışılır. |
|
| |
Dersin Program Kazanımlarına Etkisi |
Katkı Payı |
| 1) |
1) Lisans düzeyi yeterliliklerine dayalı olarak, aynı veya farklı bir alanda bilgilerini uzmanlık düzeyinde geliştirebilme ve derinleştirebilme.
2) Alanının ilişkili olduğu disiplinler arası etkileşimi kavrayabilme. |
5 |
| 2) |
1) Alanında edindiği uzmanlık düzeyindeki kuramsal ve uygulamalı bilgileri kullanabilme.
2) Alanında edindiği bilgileri farklı disiplin alanlarından gelen bilgilerle bütünleştirerek yorumlayabilme ve yeni bilgiler oluşturabilme,
3) Alanı ile ilgili karşılaşılan sorunları araştırma yöntemlerini kullanarak çözümleyebilme. |
5 |
| 3) |
1) Alanındaki güncel gelişmeleri ve kendi çalışmalarını, nicel ve nitel veriler ile destekleyerek alanındaki ve alan dışındaki gruplara, yazılı, sözlü ve görsel olarak sistemli biçimde aktarabilme.
2) Sosyal ilişkileri ve bu ilişkileri yönlendiren normları eleştirel bir bakış açısıyla incelemeyebilme, geliştirebilme ve gerektiğinde değiştirmek üzere harekete geçebilme. |
4 |
| 4) |
1) Alanında edindiği uzmanlık düzeyindeki bilgi ve becerileri eleştirel bir yaklaşımla değerlendirebilme ve öğrenmesini yönlendirebilme. |
4 |
| 5) |
1) Alanı ile ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, uygulanması ve duyurulması aşamalarında toplumsal, bilimsel, kültürel ve etik değerleri gözeterek denetleyebilme ve bu değerleri öğretebilme.
2) Alanı ile ilgili konularda strateji, politika ve uygulama planları geliştirebilme ve elde edilen sonuçları, kalite süreçleri çerçevesinde değerlendirebilme.
3) Alanında özümsedikleri bilgiyi, problem çözme ve/veya uygulama becerilerini, disiplinlerarası çalışmalarda kullanabilme. |
4 |
| 6) |
1) Alanı ile ilgili uzmanlık gerektiren bir çalışmayı bağımsız olarak yürütebilme.
2) Alanı ile ilgili uygulamalarda karşılaşılan ve öngörülemeyen karmaşık sorunların çözümü için yeni stratejik yaklaşımlar geliştirebilme ve sorumluluk alarak çözüm üretebilme.
3) Alanı ile ilgili sorunların çözümlenmesini gerektiren ortamlarda liderlik yapabilme. |
3 |
BAHÇEŞEHİR ÜNİVERSİTESİ BİLGİ PAKETİ / DERS KATALOĞU
