| Öğretim Dili: |
Türkçe |
| Dersin Türü: |
Departmental Elective |
| Dersin Seviyesi: |
LİSANSÜSTÜ
|
| Dersin Veriliş Şekli: |
Yüz yüze
|
| Dersin Koordinatörü: |
Dr. Öğr. Üyesi MERT NOMER |
| Opsiyonel Program Bileşenleri: |
Yok |
| Dersin Amacı: |
Bu dersin temel amacı, öğrencilere hukukun toplum içindeki işleyişini sosyolojik bir bakış açısıyla anlamalarını sağlamaktır. Klasik sosyolojik kuramlar ve güncel sosyo-hukuki çalışmalardan yararlanan ders, hukuk sistemlerinin toplumsal normları, ilişkileri ve güç dengelerini nasıl yansıttığını, pekiştirdiğini ve bazen dönüştürdüğünü ele alır. Dönem sonunda öğrenciler, hukukun toplumsal düzeni biçimlendirme, adaletsizliklerle mücadele etme ve toplumsal değişimi yönlendirme işlevlerini eleştirel olarak değerlendirebilecek donanıma sahip olacaklardır. Ders kapsamında; önde gelen sosyoloji düşünürlerinin hukuk alanına katkılarının tanıtılması, hukuki çoğulculuk, hukuki bilinç ve hukuk kültürü gibi kavramlar aracılığıyla hukukun gündelik hayattaki işleyişinin incelenmesi ve cinsiyet, sınıf, etnik köken, din gibi toplumsal faktörlerin yasaların oluşturulması, yorumlanması ve uygulanmasındaki etkilerinin eleştirel bir yaklaşımla değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. |
| Hafta |
Konu |
Ön Hazırlık |
| 1) |
Hukuk Sosyolojisine Giriş: Hukuk sosyolojisinin tanımı ve önemi ele alınarak, hukukun sadece kurallar bütünü değil, kültür, ekonomi ve güç ilişkilerine gömülü bir toplumsal yapı olduğu incelenecektir. Bu bağlamda sosyolojinin ve hukuk sosyolojisinin araştırma alanları, metodolojisi ve bilim olma nitelikleri üzerinde durulacaktır. |
|
| 2) |
Toplum ve Hukuk – Sosyal Organizasyonun Temelleri: Bu hafta toplum kavramı ve çeşitli toplum modelleri ele alınacaktır. Toplumsal ilerleme, toplumsal statü, toplumsal hareketler ve toplumsal değişim olgusu incelenecek, toplumsal kurallar ile hukuk arasındaki ilişki analiz edilecektir.
|
|
| 3) |
Klasik Temeller I – Emile Durkheim: Hukuk, Dayanışma ve Toplumsal Düzen: Durkheim'ın toplumsal dayanışmanın bir ifadesi olarak hukuk perspektifi incelenecektir. Mekanik dayanışma (geleneksel toplumlarda) ve organik dayanışma (modern, karmaşık toplumlarda) arasındaki ayrım ve her birinin farklı hukuk biçimlerine nasıl karşılık geldiği ele alınacaktır.
|
|
| 4) |
Klasik Temeller II – Max Weber: Hukukun Rasyonelleşmesi ve Yasal Otorite: Weber'in rasyonelleşme ve otorite bağlamında hukuk analizi incelenecektir. Weber'in otorite tipleri (geleneksel, karizmatik, rasyonel-yasal) ve modern yasal otoritenin kişisel olmayan kurallara ve prosedürlere nasıl dayandığı tartışılacaktır.
|
|
| 5) |
Klasik Temeller III – Karl Marx: Hukuk, İdeoloji ve Toplumsal Eşitsizlik: Marksist hukuk perspektifleri incelenecektir. Marx'ın hukuku, toplumun "üstyapısının" bir parçası olarak gören, ekonomik temel (üretim biçimi) tarafından şekillendirilen ve egemen sınıfın çıkarlarına hizmet eden yaklaşımı ele alınacaktır.
|
|
| 6) |
Hukuk Sosyolojisinde Klasik Teoriler: Léon Duguit'nin toplumsal dayanışma teorisi, Eugen Ehrlich'in öncü "yaşayan hukuk" kavramı ve Nicholas Timasheff'in sosyolojik ve hukuki perspektifleri bütünleştiren yaklaşımı incelenecektir. Bu teoriler daha önce tartışılan klasik teorisyenlerle (Durkheim, Weber, Marx) karşılaştırılacaktır. |
|
| 7) |
Hukuk, Kültür ve Hukuki Bilinç: Hukukun kültürel boyutları ve hukuki bilinç kavramı (insanların hukuku nasıl anladığı ve onunla nasıl ilişki kurduğu) incelenecektir. Hukuk kültürünün – insanların hukuk hakkında sahip olduğu tutum, değer ve görüşlerin – hukuki sonuçları nasıl etkilediği ele alınacaktır.
|
|
| 8) |
Ara sınav |
|
| 9) |
Hukuk ve Sosyal Psikoloji – İtaat, Meşruiyet ve Uyum: İnsanların yasalara neden uyduğunu (veya ihlal ettiğini) anlamak için hukuk ile sosyal psikolojiyi birleştireceğiz. Meşruiyet ve adalet algısının rolü tartışılacak ve Tom R. Tyler'ın, vatandaşların yasalara uyma yükümlülüğünün cezalandırılma korkusundan çok yasanın meşruiyetine inanmaktan kaynaklandığını gösteren çalışmaları incelenecektir.
|
|
| 10) |
Hukuk ve Toplumsal Değişim – Haklar, Toplumsal Hareketler ve Sosyal Adalet: Toplumsal hareketlerin hakları ilerletmek için hukuku nasıl harekete geçirdiği ve yasal değişimlerin toplumsal ilerlemeyi nasıl yönlendirebileceği incelenecektir. Medeni Haklar Hareketi, kadın hakları ve çevre aktivizmi gibi örnekler ele alınacak, hukukun sosyal adaletin etkili bir aracı olduğu ve olmadığı durumlar değerlendirilecektir.
|
|
| 11) |
Küreselleşme ve Hukuki Dönüşüm: Küreselleşmenin dünya çapındaki hukuk sistemlerini nasıl şekillendirdiği ele alınacaktır. Bir ülkeden diğerine hukuk kurallarının aktarılması ve küresel hukuki normların yerel bağlamlara uyarlanması süreci incelenecektir. Uluslararası örgütlerin (BM, AB, DTÖ) ulusal hukuk sistemleri üzerindeki etkisi ve farklı ülkelerdeki yasal düzenlemelerin birbirine yakınlaşması tartışılacaktır. |
|
| 12) |
Dijital Yönetişim ve Hukuk Sosyolojisi – Dijital Çağda Hukuk: Dijital teknolojinin yönetişimi nasıl yeniden şekillendirdiği ve bunun hukuk ve toplum için ne anlama geldiği incelenecektir. Siber alan düzenlemesi, bilgi toplumunda mahremiyet ve gözetim, internetin yargı alanları arasında düzenlenmesinin zorlukları ele alınacaktır. Lawrence Lessig'in ünlü "kod yasadır" iddiası tartışılacaktır.
|
|
| 13) |
Eleştirel Perspektifler – Hukuk, Güç ve Eşitsizlik (Foucault, Feminizm, Eleştirel Irk Teorisi): Hukukun tarafsızlığını sorgulayan ve güç ve eşitsizlikle bağlantılarını ortaya çıkaran eleştirel teorik perspektifler tanıtılacaktır. Michel Foucault, Pierre Bourdieu, feminist hukuk teorisi ve Eleştirel Irk Teorisi incelenecek, hukukun yalnızca kurallar bütünü değil, güç dinamikleriyle dolu bir toplumsal olgu olduğu gösterilecektir.
|
|
| 14) |
Toplumdaki Hukuk – Güncel Sorunlar ve Gelecek Yönelimler: Klasik teorilerin ve modern çalışmaların hukukun toplumdaki rolüne ilişkin anlayışımızı nasıl derinleştirdiğini, hukukun hızlı toplumsal dönüşümlere nasıl uyum sağlayabileceğini ve adaleti nasıl sürdürebileceğini değerlendireceğiz.
|
|
| |
Dersin Program Kazanımlarına Etkisi |
Katkı Payı |
| 1) |
1) Lisans düzeyi yeterliliklerine dayalı olarak, aynı veya farklı bir alanda bilgilerini uzmanlık düzeyinde geliştirebilme ve derinleştirebilme.
2) Alanının ilişkili olduğu disiplinler arası etkileşimi kavrayabilme. |
5 |
| 2) |
1) Alanında edindiği uzmanlık düzeyindeki kuramsal ve uygulamalı bilgileri kullanabilme.
2) Alanında edindiği bilgileri farklı disiplin alanlarından gelen bilgilerle bütünleştirerek yorumlayabilme ve yeni bilgiler oluşturabilme,
3) Alanı ile ilgili karşılaşılan sorunları araştırma yöntemlerini kullanarak çözümleyebilme. |
5 |
| 3) |
1) Alanındaki güncel gelişmeleri ve kendi çalışmalarını, nicel ve nitel veriler ile destekleyerek alanındaki ve alan dışındaki gruplara, yazılı, sözlü ve görsel olarak sistemli biçimde aktarabilme.
2) Sosyal ilişkileri ve bu ilişkileri yönlendiren normları eleştirel bir bakış açısıyla incelemeyebilme, geliştirebilme ve gerektiğinde değiştirmek üzere harekete geçebilme. |
4 |
| 4) |
1) Alanında edindiği uzmanlık düzeyindeki bilgi ve becerileri eleştirel bir yaklaşımla değerlendirebilme ve öğrenmesini yönlendirebilme. |
4 |
| 5) |
1) Alanı ile ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, uygulanması ve duyurulması aşamalarında toplumsal, bilimsel, kültürel ve etik değerleri gözeterek denetleyebilme ve bu değerleri öğretebilme.
2) Alanı ile ilgili konularda strateji, politika ve uygulama planları geliştirebilme ve elde edilen sonuçları, kalite süreçleri çerçevesinde değerlendirebilme.
3) Alanında özümsedikleri bilgiyi, problem çözme ve/veya uygulama becerilerini, disiplinlerarası çalışmalarda kullanabilme. |
4 |
| 6) |
1) Alanı ile ilgili uzmanlık gerektiren bir çalışmayı bağımsız olarak yürütebilme.
2) Alanı ile ilgili uygulamalarda karşılaşılan ve öngörülemeyen karmaşık sorunların çözümü için yeni stratejik yaklaşımlar geliştirebilme ve sorumluluk alarak çözüm üretebilme.
3) Alanı ile ilgili sorunların çözümlenmesini gerektiren ortamlarda liderlik yapabilme. |
3 |